ابعاد استاندارد جعبه آتش نشانی
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی بر اساس کاربرد
ابعاد جعبه آتش‌نشانی بر اساس محل نصب و نوع کاربری آن (مسکونی، تجاری یا صنعتی) و همچنین نوع تجهیزات داخل جعبه، متفاوت است. به‌طور کلی، جعبه‌ها در پنج مدل اصلی تولید می‌شوند: توکار، روکار، تک کابین، دوقلو و دو طبقه.
هر کدام از این مدل‌ها کاربرد خاصی دارند و باید مطابق با استانداردهای ابعادی مشخص انتخاب شوند تا هم از نظر عملکرد و هم از نظر نصب، بهترین کارایی را داشته باشند.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی توکار
جعبه آتش‌نشانی توکار درون دیوار نصب می‌شود و فقط درب و قاب آن قابل مشاهده است. این نوع جعبه معمولاً در ساختمان‌های مسکونی و اداری جدید کاربرد دارد، زیرا علاوه بر حفظ زیبایی محیط، فضای زیادی اشغال نمی‌کند.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی توکار معمولاً بین:
- ارتفاع: ۶۵ تا ۷۵ سانتی‌متر
- عرض: ۵۵ تا ۶۵ سانتی‌متر
- عمق: ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر
در هنگام انتخاب مدل توکار، باید فضای پشت دیوار برای جای‌گیری کامل بدنه در نظر گرفته شود. استفاده از جعبه‌های غیر استاندارد می‌تواند باعث آسیب به دیوار یا دشواری در باز و بسته شدن درب شود.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی روکار
جعبه آتش‌نشانی روکار زمانی استفاده می‌شود که امکان نصب توکار وجود ندارد، مانند ساختمان‌های قدیمی یا دیوارهایی با ضخامت کم. این نوع جعبه‌ها به‌صورت برجسته روی دیوار نصب می‌شوند و معمولاً دسترسی آسان‌تری دارند.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی روکار معمولاً در محدوده زیر است:
- ارتفاع: ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر
- عرض: ۶۰ تا ۷۰ سانتی‌متر
- عمق: ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
به‌دلیل بیرون‌زدگی از دیوار، این مدل باید از ورق ضخیم‌تر ساخته شود تا در برابر ضربه مقاوم باشد. علاوه بر این، درب جعبه باید به‌صورت کامل باز شود تا مانع حرکت شیلنگ نشود.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی تک کابین
مدل تک کابین برای فضاهای کوچک یا مکان‌هایی طراحی می‌شود که فقط نیاز به یک سیستم شیلنگ‌دار دارند. این نوع جعبه‌ها معمولاً فقط شامل قرقره، شیلنگ و نازل هستند و جای کپسول ندارند.
ابعاد استاندارد این مدل معمولاً به شکل زیر است:
- ارتفاع: ۶۵ تا ۷۵ سانتی‌متر
- عرض: ۵۵ تا ۶۵ سانتی‌متر
- عمق: ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر
مدل‌های تک کابین در راهروهای باریک، انباری‌ها و واحدهای مسکونی کوچک استفاده می‌شوند و به‌دلیل وزن سبک‌تر، نصب آسان‌تری دارند.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی دوقلو
جعبه آتش‌نشانی دوقلو از دو بخش مجزا تشکیل شده است: یک کابین برای شیلنگ آتش نشانی و قرقره، و کابین دوم برای کپسول آتش‌نشانی. این نوع جعبه برای مکان‌هایی طراحی شده که احتمال وقوع آتش‌سوزی‌های مختلف (جامد، مایع یا گازی) وجود دارد و نیاز به دو روش اطفا وجود دارد.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی دوقلو معمولاً به‌صورت زیر است:
- ارتفاع: ۷۵ تا ۹۰ سانتی‌متر
- عرض: ۹۰ تا ۱۱۰ سانتی‌متر
- عمق: ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
در مدل‌های دوقلو معمولاً درب‌ها به‌صورت جداگانه باز می‌شوند تا دسترسی به هر بخش آسان باشد. این مدل‌ها بیشتر در پارکینگ‌ها، کارگاه‌ها، مراکز خرید و کارخانه‌ها استفاده می‌شوند.
ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی دو طبقه
جعبه‌های دو طبقه برای ساختمان‌های بزرگ‌تر یا مراکز صنعتی استفاده می‌شوند که در هر طبقه از جعبه تجهیزات متفاوتی قرار دارد. معمولاً در طبقه اول قرقره و شیلنگ و در طبقه دوم کپسول و تجهیزات جانبی نصب می‌شود.
ابعاد استاندارد این مدل عبارت‌اند از:
- ارتفاع: ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر
- عرض: ۶۰ تا ۸۰ سانتی‌متر
- عمق: ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
این مدل‌ها به دلیل ارتفاع بیشتر، نیاز به نصب دقیق‌تر و تکیه‌گاه محکم‌تری دارند. در پروژه‌های صنعتی یا برج‌ها، جعبه دو طبقه گزینه‌ای بسیار مناسب محسوب می‌شود.
جدول ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی
| مدل جعبه آتش‌نشانی | ارتفاع (cm) | عرض (cm) | عمق (cm) | کاربرد معمول |
|---|---|---|---|---|
| توکار | 65 – 75 | 55 – 65 | 20 – 25 | ساختمان‌های نوساز و اداری |
| روکار | 70 – 80 | 60 – 70 | 25 – 30 | ساختمان‌های قدیمی و دیوارهای نازک |
| تک کابین | 65 – 75 | 55 – 65 | 20 – 25 | واحدهای مسکونی کوچک، راهروها |
| دوقلو | 75 – 90 | 90 – 110 | 25 – 30 | پارکینگ‌ها، کارگاه‌ها، مراکز تجاری |
| دو طبقه | 100 – 120 | 60 – 80 | 25 – 30 | ساختمان‌های بزرگ و مراکز صنعتی |
اجزای تشکیل‌دهنده جعبه آتش‌نشانی
هر جعبه آتش‌نشانی از چند بخش اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش خاصی در فرآیند اطفای حریق دارند. مهم‌ترین اجزا عبارت‌اند از:
- بدنه و درب جعبه:
از جنس فولاد گالوانیزه یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شود تا در برابر رطوبت، ضربه و حرارت مقاوم باشد. درب معمولاً دارای شیشه سکوریت است تا محتویات داخل آن قابل مشاهده باشد. - قرقره (هوزریل):
شیلنگ آتش‌نشانی بر روی قرقره قرار دارد تا در زمان استفاده، به‌راحتی باز و جمع شود. در جعبه‌های جدید، قرقره‌ها به‌صورت خودکار جمع‌شونده طراحی می‌شوند. - شیلنگ آتش‌نشانی:
شیلنگ از جنس الیاف مقاوم در برابر حرارت و فشار ساخته می‌شود. طول آن معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ متر است و امکان پاشش آب در فاصله مناسب را فراهم می‌کند. - نازل (سر شیلنگ):
نازل در واقع همان خروجی آب است که قابلیت تنظیم شدت و زاویه پاشش را دارد. این بخش برای کنترل جریان آب و افزایش دقت در اطفای حریق استفاده می‌شود. - اتصالات و شیر ورودی:
اتصالات بین شیلنگ و لوله اصلی آب برقرارکننده جریان است. وجود شیر فلکه مخصوص نیز برای کنترل فشار آب اهمیت زیادی دارد. - کپسول آتش‌نشانی (در برخی مدل‌ها):
در بعضی جعبه‌ها به‌ویژه مدل‌های دوقلو، علاوه بر قرقره و شیلنگ، کپسول آتش‌نشانی هم درون کابین دوم قرار داده می‌شود تا کاربر بسته به نوع حریق بتواند از روش مناسب استفاده کند.
در مجموع، تمامی اجزای جعبه آتش‌نشانی باید بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید و نصب شوند تا در مواقع ضروری، عملکردی قابل‌اعتماد و ایمن داشته باشند.
اهمیت رعایت ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی
- نقش ابعاد مناسب در عملکرد ایمنی
ابعاد جعبه آتش‌نشانی تأثیر مستقیم و غیرقابل‌انکاری بر کارایی و ایمنی سیستم اطفای حریق دارد. وقتی ابعاد جعبه مطابق با استانداردهای تعیین‌شده طراحی شود، تمامی تجهیزات داخل آن — از شیلنگ و قرقره گرفته تا نازل آتش نشانی و کپسول — در جای مناسب خود قرار می‌گیرند و دسترسی به آن‌ها در شرایط اضطراری سریع‌تر و راحت‌تر خواهد بود.
ابعاد کوچک‌تر از حد استاندارد، ممکن است باعث تا خوردن یا پیچ‌خوردگی شیلنگ شود که در زمان آتش‌سوزی مانع عملکرد درست سیستم می‌شود. از طرف دیگر، جعبه‌های بیش از حد بزرگ نیز علاوه بر اشغال فضای اضافی، نصب را دشوارتر کرده و از نظر ظاهری با محیط هماهنگی ندارند.
بنابراین، طراحی دقیق ابعاد باید بر اساس نوع کاربرد، ظرفیت تجهیزات داخل جعبه، فشار آب سیستم و محل نصب انجام شود تا عملکرد ایمنی در بالاترین سطح حفظ گردد.
- تأثیر ابعاد در نصب و دسترسی سریع
نصب جعبه آتش‌نشانی به‌گونه‌ای که در زمان وقوع حریق به‌سرعت در دسترس باشد، یکی از اصول اساسی طراحی سیستم‌های ایمنی است. ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی به‌گونه‌ای تعیین شده‌اند که نصب آن در ارتفاع و موقعیت مناسب امکان‌پذیر باشد.
بر اساس دستورالعمل‌های ایمنی، ارتفاع نصب جعبه معمولاً بین ۱۱۰ تا ۱۳۰ سانتی‌متر از کف زمین در نظر گرفته می‌شود تا کاربران در هر سنی بتوانند بدون نیاز به وسایل کمکی از آن استفاده کنند.
ابعاد غیر استاندارد ممکن است باعث شود که درب جعبه به‌سختی باز شود یا شیلنگ به‌درستی از قرقره خارج نگردد. از سوی دیگر، در محیط‌های کوچک مانند راهروها یا پارکینگ‌ها، اگر اندازه جعبه به‌درستی انتخاب نشود، می‌تواند مانع رفتوآمد یا باز شدن درب‌ها شود.
در نتیجه، رعایت ابعاد استاندارد نه‌تنها به نصب اصولی و زیبایی ظاهری سیستم آتش‌نشانی کمک می‌کند، بلکه موجب می‌شود افراد در شرایط بحرانی بتوانند بدون اتلاف زمان، از تجهیزات استفاده کنند.
نکات مهم در انتخاب جعبه آتش‌نشانی مناسب
- تناسب با نوع ساختمان (مسکونی، تجاری، صنعتی)
انتخاب جعبه آتش‌نشانی باید بر اساس نوع ساختمان و میزان ریسک حریق انجام شود. در ساختمان‌های مسکونی کوچک، مدل‌های تک کابین یا توکار کفایت می‌کنند، زیرا احتمال وقوع حریق گسترده کمتر است و فضای محدودی برای نصب وجود دارد.
در ساختمان‌های تجاری یا مراکز خرید، به دلیل تردد بالای افراد و وجود مواد قابل اشتعال بیشتر، استفاده از جعبه‌های دوقلو یا دو طبقه توصیه می‌شود. در فضاهای صنعتی، که تجهیزات و مواد شیمیایی وجود دارند، مدل‌های بزرگ با قابلیت نصب کپسول آتش نشانی و شیلنگ با طول مناسب، ضروری است.
انتخاب نادرست مدل جعبه می‌تواند منجر به دسترسی دشوار به تجهیزات و کاهش اثربخشی سیستم اطفای حریق شود.
- جنس بدنه و استاندارد ساخت
جنس بدنه جعبه آتش‌نشانی تأثیر زیادی بر دوام، مقاومت و ایمنی دارد. بدنه‌ها معمولاً از فولاد گالوانیزه یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شوند تا در برابر ضربه، رطوبت و حرارت مقاوم باشند.
علاوه بر جنس بدنه، باید مطمئن شد که جعبه دارای استانداردهای ملی و بین‌المللی است. این استانداردها تضمین می‌کنند که تجهیزات داخل جعبه در شرایط بحرانی، عملکرد درست و قابل‌اعتماد دارند. استفاده از جعبه‌های بی‌کیفیت یا فاقد استاندارد، خطر نشت آب، شکستگی بدنه یا کارایی پایین تجهیزات را افزایش می‌دهد.
- جنس بدنه و استاندارد ساخت
جنس بدنه جعبه آتش‌نشانی تأثیر زیادی بر دوام، مقاومت و ایمنی دارد. بدنه‌ها معمولاً از فولاد گالوانیزه یا استیل ضدزنگ ساخته می‌شوند تا در برابر ضربه، رطوبت و حرارت مقاوم باشند.
علاوه بر جنس بدنه، باید مطمئن شد که جعبه دارای استانداردهای ملی و بین‌المللی است. این استانداردها تضمین می‌کنند که تجهیزات داخل جعبه در شرایط بحرانی، عملکرد درست و قابل‌اعتماد دارند. استفاده از جعبه‌های بی‌کیفیت یا فاقد استاندارد، خطر نشت آب، شکستگی بدنه یا کارایی پایین تجهیزات را افزایش می‌دهد.
استانداردهای مربوط به ساخت و نصب جعبه آتش‌نشانی
- استاندارد ملی ایران
در ایران، جعبه‌های آتش‌نشانی باید مطابق با استاندارد ملی ایران به شماره ۱۴۴۶۰ طراحی و تولید شوند. این استاندارد شامل مشخصات ابعادی، نوع مواد سازنده، مقاومت بدنه و نحوه نصب جعبه است.
برخی نکات کلیدی استاندارد ملی ایران:
- ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی باید بر اساس نوع کاربرد (توکار، روکار، تک کابین، دوقلو، دو طبقه) رعایت شود.
- بدنه جعبه باید از فولاد یا آلیاژ مقاوم در برابر زنگ‌زدگی و حرارت ساخته شود.
- درب جعبه باید شیشه‌ای یا دارای پنل شفاف باشد تا تجهیزات داخل آن قابل مشاهده باشند.
- نصب باید به گونه‌ای باشد که دسترسی سریع و بدون مانع به تجهیزات فراهم شود.
رعایت این استانداردها باعث می‌شود که جعبه در شرایط بحرانی، عملکرد مطمئن و کارآمدی داشته باشد و از نظر ایمنی ساختمان، تاییدیه لازم را کسب کند.
- استانداردهای بین‌المللی (NFPA و BS)
علاوه بر استاندارد ملی، بسیاری از جعبه‌های آتش‌نشانی بر اساس استانداردهای بین‌المللی نیز طراحی می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- NFPA (National Fire Protection Association – آمریکا):
- مشخص کننده ابعاد، نوع تجهیزات داخل جعبه، فشار آب و طول شیلنگ.
- دستورالعمل‌هایی برای نصب در ارتفاع مناسب و فاصله از مسیرهای رفتوآمد ارائه می‌دهد.
- تضمین می‌کند که تجهیزات در شرایط اضطراری با حداکثر کارایی عمل کنند.
- BS (British Standards – بریتانیا):
- شامل الزامات ایمنی، مقاومت بدنه و قابلیت دسترسی سریع است.
- نوع مواد و نحوه نگهداری تجهیزات داخل جعبه را مشخص می‌کند.
- همچنین توصیه‌هایی برای استفاده در محیط‌های صنعتی و تجاری ارائه می‌دهد.
رعایت استانداردهای بین‌المللی، به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ یا ساختمان‌های چندمنظوره، باعث می‌شود که جعبه آتش‌نشانی از نظر کیفیت و کارایی، در سطح جهانی معتبر باشد و خطرات احتمالی کاهش یابد.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
انتخاب و نصب جعبه آتش‌نشانی استاندارد، یکی از مهم‌ترین اقدامات برای حفاظت از جان و اموال افراد در برابر حریق است. در این مقاله، به بررسی دقیق ابعاد استاندارد جعبه آتش‌نشانی و انواع مدل‌ها پرداختیم و نکات کلیدی برای انتخاب صحیح آن‌ها را مرور کردیم.
رعایت این نکات، نه تنها باعث افزایش ایمنی ساختمان می‌شود، بلکه عملکرد سیستم اطفای حریق را به حداکثر می‌رساند و احتمال خسارت ناشی از حریق را به حداقل می‌رساند.